Ἀπὸ τὸ ἱστολόγιον ἐδῶ, ἀπὸ τὸ ἴδιο ἄρθρο δύο ἐνδιαφέροντα σημεῖα γιὰ τὴν δημοτικιστικὴ ἰδεολογία.
Ο Δημήτριος Καταρτζής, στό "Σχέδιο τής Αγωγής τών Παιδιών Ρωμηών καί Βλάχων", εμφανίζεται υπέρμαχος τής "ρωμαϊκιάς γλώσσας", όπως έλεγε τήν κατ' αυτόν Δημοτικήν. Ο ίδιος διαπιστώνει με δυσφορία τό 1783 τήν επικράτησιν τού ονόματος "Ελληνες" καί απορεί "πώς μερικοί σπουδαίοι (σημ. λόγιοι) τολμούν νά λέν τόν εαυτό τους Ελληνες καί νά μήν τό ' χουν πρόκριμα καθό χριστιανοί, και ατιία καθό Ρωμηοί;".καὶ
Τό δημοτικιστικό κίνημα από τής εποχής ακόμη τού Ιω. Βηλαρά συνεδέθη όχι απλώς μέ τήν δημοτική, τήν "ρωμέϊκη γλώσσα", αλλά καί μέ τό ίδιο τό όνομα τών Ρωμιών. Δέν είναι καθόλου τυχαίο ότι τό αδιάλλακτο περιοδικό όργανο των δημοτικιστών, πού εξεδόθη τό 1903 από τόν Δ.Π. Ταγκόπουλο, δεν εύρε άλλον τίτλο νά χρησιμοποιήση από τό όνομα τού βασιλέως Νουμά τής Ρώμης, μυθικού προστάτου τών λατινικών γραμμάτων.
Θά μπορούσε βάσιμα νά υποθέση κανείς ότι ο "Νουμάς" αποσκοπούσε νά υπηρετήση τά ρωμαϊκά μάλλον καί όχι τά ελληνικά ιδεώδη.
Ο Γιάννης Ψυχάρης πάλι εθαύμαζε ανεπιφύλακτα τό ρωμαϊκό πνεύμα τής ενότητος καί περιφρονούσε τήν ελληνική τάσι γιά διάσπασι. Εγραφε π.χ. "... όταν ο Μπότσαρης καί οι όμοιοί του ξεσηκώνονταν, υπάκουσαν χωρίς μήτε νά τό ξέρουν σέ μία ρωμαϊκή πολιτική ώθηση". Αντίθετα έβλεπε ότι "η Ακρόπολη μ' όλη τήν αρχαία της δόξα είναι έτοιμη (άκουσον !) νά πέση νά μάς πλακώση..", όπως γράφει στις πρώτες σελίδες τού "Ταξιδιού" (1888). Ο Ψυχάρης μέχρι τέλους της ζωής του ησθάνετο Ρωμιός καί "η καρδιά του ρωμαίϊκη".
Τίς ίδιες απόψεις εξέφραζαν καί άλλα επιφανή στελέχη του Δημοτικισμού, όπως ο Αργύρης Εφταλιώτης, ο Αλέξανδρος Πάλλης και άλλοι, πολλοί από τούς οποίους ήσαν ομογενείς τής δυτικής διασποράς. Τίς θέσεις τών "ρωμαιοφρόνων" υπεστήριξαν μέ ζήλο καί ο Κωστής Παλαμάς, ο Πέτρος Βλαστός, ο Μένος Φιλήντας, ο Δημήτρης Γληνός καί άλλοι. Μάλιστα οι δύο τελευταίοι ετάχθησαν εις ανύποπτον χρόνον υπέρ τής εισαγωγής τού λατινικού αλφαβήτου εις την γλώσσα μας. Ο Μ. Φιλήντας έγραφε ήδη από τό 1929: "Prepi na grafoume me to latiniko alfavito ...".
